Badanie dna oka (oftalmoskopia) to jedno z podstawowych badań okulistycznych. Pozwala bardzo dokładnie ocenić stan oczu i wcześnie wykryć ewentualne zmiany w obrębie narządu wzroku. Co ważne, badanie to jest istotne nie tylko dla stanu naszego wzroku, ale również całego organizmu. Wykonuje się je również w celu monitorowania innych chorób, takich jak cukrzyca, nadciśnienie czy miażdżyca.
Wskazania do badania dna oka
Głównymi wskazaniami do badania dna oka są różnorodne objawy ze strony narządu wzroku. Zaliczamy do nich m.in.:
- osłabienie ostrości wzroku,
- słabsze widzenie jednym okiem,
- zaburzenia w widzeniu barw,
- widzenie nietypowych obrazów, np. krzywienie się linii, czarne punkty, błyski światła itp.
Badanie dna oka wykonywane jest również profilaktycznie. Zaleca się, aby osoby przed 40. rokiem życia wykonywały je raz na 3 lata, czyli podczas wizyt kontrolnych w gabinecie okulistycznym. W niektórych przypadkach może istnieć wskazanie do częstszego wykonywania badania. Po 40. roku życia należy je wykonywać raz na dwa lata, a w późniejszych latach nawet co rok.
Jak już zostało wspomniane, badanie dna oka wykonywane jest również w przypadku chorób ogólnoustrojowych, a także innych dolegliwości czy urazów organizmu, takich jak m.in.: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroby neurologiczne (np. udar mózgu), podejrzenie guza wewnątrzgałkowego, nieprzytomność lub stan po utracie przytomności, urazy czaszki, zaburzenia równowagi itd.
Przygotowanie do badania
Przygotowanie do badania to nieskomplikowany, ale ważny etap. Przede wszystkim lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, zbierając wszystkie przydatne informacje na temat m.in. wieku, przebytych i obecnych chorób, przyjmowanych leków (pacjent powinien zapamiętać lub przygotować spis leków, które przyjmuje). Najważniejsze są jak najbardziej szczegółowe dane na temat chorób. Należy też powiadomić okulistę o ewentualnych uczuleniach na preparaty medyczne. Chorzy na jaskrę powinni zabrać ze sobą tzw. książeczkę jaskrową, a także wyniki wszystkich poprzednich badań.
W ramach przygotowań do badania lekarz najczęściej zakrapia oczy atropiną w celu poszerzenia źrenicy. Warto przy tym pamiętać, że atropiny nie można stosować u osób chorujących na jaskrę. Po odczekaniu ok. 15 minut można przejść do kolejnych etapów badania.
Przebieg badania
Badanie dna oka przeprowadza się jedną z wybranych przez okulistę metod:
- badanie dna oka z zastosowaniem wziernika ocznego. Badanie wykonuje się przy użyciu specjalnego urządzenia - oftalmoskopu, które z jednej strony emituje światło, przechodzące przez soczewkę i ciało szkliste i oświetla dno oka, a z drugiej pozwala okuliście zobaczyć obraz powiększony piętnastokrotnie. W ten sposób okulista może ocenić stan siatkówki, naczyń krwionośnych i tarczy nerwu wzrokowego. Ta metoda pozwala rozpoznać choroby plamki żółtej (AMD) lub błony naczyniowej. Stosuje się ją również w celu stwierdzenia zmian świadczących o miażdżycy, cukrzycy i nadciśnieniu tętniczym.
- badanie dna oka metodą oftalmoskopii pośredniej (tzw. wziernikowanie pośrednie). Wykonuje się je z zastosowaniem specjalnej soczewki skupiającej o dużej sile. Źródło światła kierowane jest na źrenice, a okulista może obserwować odwrócony i powiększony obraz dna oka.
- badanie dna oka z zastosowaniem funduskamery. Jest to jedna z najnowszych metod, która u większości pacjentów nie wymaga zastosowania kropli rozszerzających źrenice. Może być jednak przeprowadzona u osób, których źrenice mają szerokość nie mniejszą niż 2,5 mm. W ramach badanie wykonywane jest kolorowe zdjęcie, na którym widnieje wycinek części centralnej siatkówki, jednak bez obwodu siatkówki i ciała szklistego. Na tej podstawie lekarz ocenia stan oka. Ze względu na pewne ograniczenia tej metody, wykorzystywana jest ona głównie przy badaniach przesiewowych.